Jadwiga Staniszkis
Należała do radykałów w gronie związkowych ekspertów. Jesienią 1981 roku opowiadała się m.in. za tworzeniem przez Solidarność rad pracowniczych i przejęciem kontroli nad procesem produkcji metodą faktów dokonanych, a także za budową społeczeństwa otwartego, „bez hierarchii”.
zdjęcie: Archiwum IPN
2020-06-23
Jadwiga Staniszkis urodziła się w 1942 r. w Warszawie. W 1965 r. ukończyła socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. W latach sześćdziesiątych była uczestniczką niezależnych seminariów na uniwersytecie. Za udział w Marcu ’68 została zwolniona z Instytutu Socjologii UW, a także – na kilka miesięcy – aresztowana. W latach siedemdziesiątych należała do grona wykładowców Towarzystwa Kursów Naukowych.
W sierpniu 1980 r. – jako jedyna kobieta – została członkiem Komisji Ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Później była doradcą NSZZ „Solidarność” – w kwietniu 1981 r. Krajowa Komisja Porozumiewawcza powierzyła jej utworzenie drugiej (niezależnej od Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych przy KKP) grupy ekspertów doradzających związkowi.
W latach 1980–1981 pełniła też rolę wykładowcy wszechnic związkowych (np. Wszechnicy Górnośląskiej w Katowicach czy Wszechnicy Związkowej Regionu Mazowsze). W czasie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” brała udział w pracach nad przygotowaniem programu związku w części dotyczącej stosunku związku do władz PRL i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Należała do grupy „fundamentalistów” – delegaci podzielili stanowisko „pragmatyków”.
Po wprowadzeniu stanu wojennego brała udział (jako wykładowca) w niezależnej akcji samokształceniowej, publikowała w pismach podziemnych (np. „Dokumentach i Analizach” czy „Wiadomościami Dnia”) oraz wydawnictwach („Ontologia socjalizmu”, In Plus 1989). Po 1989 r. zajęła się pracą naukową i publicystyką. To właśnie Jadwiga Staniszkis jest autorką znanego określenia „samoograniczająca się rewolucja” w odniesieniu do legalnie działającej Solidarności.
