Serwis poświęcony

40 rocznicy

powstania Solidarności

Strefa administratora

ROPCiO. Organizacja bez organizacji

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela był pierwszą organizacją opozycyjną, która zaczęła – choć nie od razu – mówić głośno o niepodległości.

Andrzej Czuma, ur. 07.12.1938 r., s. Ignacego; współzałożyciel "Ruchu" w 1965 r., faktycznie kierował organizacją przez cały okres jej istnienia, współautor deklaracji programowej "Mijają lata...", odpowiadał z powielanie i kolportaż "Biuletynu"; aresztowany 20.06.1970 r., skazany w procesie przywódców "Ruchu" (21.09 - 23.10.1971 r.) na 7 lat pozbawienia wolności, z więzienia wyszedł we wrześniu 1974 r.

zdjęcie: Archiwum IPN

2020-07-20

Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, założony 25 marca 1977 r., był w pewnym stopniu odpowiedzą środowisk opozycji niepodległościowej na powstanie kilka miesięcy wcześniej Komitetu Obrony Robotników. Choć oficjalnie odwoływał się jedynie do haseł obrony praw człowieka i przestrzegania ratyfikowanych przez władze PRL międzynarodowych umów, jego powstanie poprzedziła integracja środowisk, dla których najważniejszym celem było odzyskanie niepodległości. Z powodu obaw przed utworzeniem jawnej organizacji walczącej o wolną Polskę utworzono najpierw zakonspirowaną organizację o nazwie Nurt Niepodległościowy[1], która w założeniu z tylnego siedzenia miała kierować działaniami jawnego Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Zadanie to wydawało się o tyle proste, że na czele obu organizacji, jawnej i tajnej, stały te same osoby: Andrzej Czuma i Leszek Moczulski[2]. Ten pierwszy w drugiej połowie lat 60. był przywódcą konspiracyjnej niepodległościowej organizacji Ruch (skazany na 7 lat pozbawienia wolności „za próbę obalenia przemocą ustroju PRL”). Więzienie opuścił na mocy amnestii w 1974 r. Jego opozycyjna przeszłość sprawiała, że dla wielu młodych ludzi rozpoczynających aktywność opozycyjną był niekwestionowanym autorytetem. Z kolei Leszek Moczulski, choć nie miał takiego życiorysu, w kręgach opozycyjnych był cenionym autorem książek i artykułów historycznych, a szczególną popularność przyniosła mu wycofana z księgarń „Wojna polska”, w której opisywał w odmienny od komunistycznego przekazu przebieg wojny obronnej we wrześniu 1939 r.

 Formalnie powstały 25 marca 1977 r. Ruch Obrony Praw człowieka i Obywatela był poniekąd „organizacją bez organizacji”, tzn. nie posiadał wewnętrznych struktur, statutu, władz ani sprecyzowanych zasad członkostwa. Jedynym elementem nadającym mu formę organizacyjną byli rzecznicy: L. Moczulski i A. Czuma. Początkowo dynamiczny rozwój ROPCiO został zahamowany przez konflikt pomiędzy jego liderami. Był to typowy spór personalny o nieformalne przywództwo w organizacji, który ostatecznie zakończył się rozłamem pod koniec 1978 r. i rozwiązaniem konspiracyjnego Nurtu Niepodległościowego w maju 1978 r.[3]. Ważnym elementem aktywności ROPCiO były organizowane przez działaczy Ruchu od 1978 roku manifestacje patriotyczne przy okazji rocznic ważnych dla Polaków, a pomijanych w oficjalnym przekazie: 11 listopada czy 3 maja. Były to pierwsze od wielu lat publiczne przemarsze – aż do 1989 r. stały element działania opozycji niepodległościowej.[4]

Zanim przyszedł sierpień

To również cię zainteresuje