Na początku lat siedemdziesiątych XX w., wobec pogarszającej się sytuacji aprowizacyjnej w kraju władze komunistyczne zmieniły politykę wobec rolników indywidualnych. Zdawano sobie sprawę, że PGR-y nie zdołają zapewnić wystarczającej ilości żywności. Dlatego też zdecydowano się m.in. na zniesienie obowiązkowych dostaw płodów rolnych, rolnicy mogli otrzymać przydziały na deficytowe maszyny czy narzędzia, objęto ich bezpłatną opieką medyczną. Wkrótce sytuacja się zmieniła. Zaczęto wywierać presję na rolników, którzy nie zgadzali się na przystąpienie do tworzonych od 1973 r. Spółdzielni Kółek Rolniczych. Wprowadzona w 1977 r. ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym oraz świadczeniach dla rolników i ich rodzin, spotkała się z protestem i spowodowała, że problemami wsi zainteresowała się formułująca się w tym czasie opozycja demokratyczna. Powstały jesienią 1976 r. Komitet Obrony Robotników oraz powołany rok później Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela głosiły potrzebę utworzenia niezależnej reprezentacji robotników, ale też rolników. Na fali społecznego niezadowolenia spowodowanego wspomnianą ustawą, zainicjowano na wsi akcję zbierania podpisów pod petycjami do sejmu PRL w sprawie nowelizacji ustawy.

Komitety Samoobrony

W 1978 r. zaczęły powstawać Komitety Samoobrony Chłopskiej: Ziemi Lubelskiej, Ziemi Grójeckiej, Ziemi Rzeszowskiej. W Lisowie powołano Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników. Były to pierwsze niezależne od władz komunistycznych organizacje wiejskie działające jawnie. Utworzenie ich było m.in. efektem kontaktów z KOR (następnie KSS KOR) oraz ROPCiO. Rolnicy mieli też oparcie w miejscowych księżach. W wydawanych przez komitety rezolucjach i oświadczeniach oprócz żądań nowelizacji ustawy emerytalnej, podnoszono kwestie braku autentycznej reprezentacji zawodowej rolników, problemów z zaopatrzeniem, domagano się poprawy warunków socjalnych na wsi. W propagowaniu tych idei ważną rolę odegrały niezależne pisma wydawane przez te środowiska: „Postęp”, „Rolnik Niezależny”, „Niezależny Ruch Chłopski”, „Biuletyn Informacyjny Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej”, „Komunikat Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej”. Działacze chłopscy wysunęli postulat stworzenia własnej reprezentacji zawodowej rolników indywidualnych. Władze komunistyczne nie wyrażały jednak na to zgody.  Odmawiając chłopom prawa do rejestracji związku przekonywano, że obowiązujący Kodeks pracy nie definiował rolnika indywidualnego jako pracownika, w związku z czym nie miał on praw przysługujących zatrudnionym w zakładach pracy. 

Wsparcie Solidarności

Kierownictwo NSZZ „Solidarność” wspierało powstanie odrębnego związku reprezentującego interesy wsi. Rolnikom nie udało się jednak stworzyć jednego związku. Ich interesy reprezentowało kilka organizacji, szczególnie wyróżniały się trzy, różniące się rodowodem, programem, strukturą i koncepcją działania: „Solidarność Chłopska”, „Solidarność Wiejska” i Związek Producentów Rolnych.
Przełomowym momentem w walce rolników o prawa polskiej wsi stały się strajki w Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych na początku 1981 r. Wokół nich zjednoczyły się różne organizacje rolnicze, które pokazały solidarność i determinację mieszkańców wsi w walce o swoje prawa. Udało się doprowadzić do podpisania 18 i 20 lutego 1981 r. tzw. porozumień rzeszowsko-ustrzyckich. Zanim to nastąpiło, 8 lutego 1981 r. w Bydgoszczy zorganizowano ogólnopolski zjazd „Solidarności Chłopskiej”, który przekształcił się w wielotysięczną manifestację poparcia dla ruchu związkowego na wsi. W geście solidarności z protestującymi odbywały się krótkie strajki i manifestacje w różnych częściach kraju. 10 lutego 1981 r., mimo skali społecznych protestów, Sąd Najwyższy odrzucił wniosek o rejestrację rolniczej „Solidarności”. Chłopi uznali wówczas, że nadszedł czas na konsolidację struktur. Dzięki wspólnym działaniom różnych grup, 13 lutego 1981 r. w Bydgoszczy powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, która miała za zadanie przygotować zjazd zjednoczeniowy delegatów rolniczych związków zawodowych. Odbył się on 8 i 9 marca 1981 r. w Poznaniu. Doszło wówczas do zjednoczenia trzech organizacji chłopskich i powstania wspólnej organizacji pod nazwą NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Zatwierdzono statut, strukturę organizacyjną oraz wybrano tymczasową władzę – Ogólnopolski Komitet Założycielski, na czele którego stanął Jan Kułaj, rolnik z województwa przemyskiego.

Czas konfrontacji

Władze komunistyczne szybko doprowadziły do konfrontacji z nową organizacją. Wydarzenia, które przeszły do historii jako kryzys bydgoski, rozegrały się w drugiej połowie marca 1981r. Rolnicy zebrani w siedzibie Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Bydgoszczy 16 marca rozpoczęli strajk okupacyjny. Protestowano przeciwko nierównemu i niesprawiedliwemu traktowaniu przez władze wojewódzkie, uprzywilejowanej pozycji rolników skupionych w Wojewódzkim Związku Kółek i Organizacji Rolniczych oraz przeciwko niedotrzymaniu przez władze obietnicy zwołania specjalnej sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej, podczas której miała być poruszana sprawa związków chłopskich. W trakcie milicyjnej interwencji pobito m.in. Michała Bartoszcze, Mariusza Łabentowicza i Jana Rulewskiego, który wspierał strajk z ramienia „Solidarności”. Na nadzwyczajnym posiedzeniu Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” zdecydowano, że w przypadku braku porozumienia z władzami 31 marca zostanie ogłoszony ogólnopolski strajk generalny. 27 marca w całym kraju przeprowadzono czterogodzinny strajk ostrzegawczy, który stanowił pokaz siły i jedności „Solidarności”. W efekcie tych wydarzeń 17 kwietnia 1981 r. zawarto tzw. porozumienie bydgoskie, w którym władze obiecały zwrócić się do sejmu z prośbą o stworzenie podstaw prawnych do rejestracji NSZZ RI „Solidarność”. 
12 maja 1981 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował statutu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Mimo panującego wówczas entuzjazmu szybko okazało się, że próba zjednoczenia wszystkich chłopskich struktur związkowych w jedną organizację zakończyła się fiaskiem. W maju 1981 r. o rejestrację do sądu wystąpił bowiem NSZZ „Solidarność Chłopska” Ziemi Lubuskiej, w sierpniu NSZZ „Solidarność Chłopska” Ziemi Dobrzyńskiej i Kujaw, a w listopadzie 1981 r. NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska”. 
Jednocześnie w wyniku działań Służby Bezpieczeństwa pogłębiały się konflikty wewnętrzne, które prowadziły do dezintegracji rolniczego ruchu związkowego. Represje nasiliły się po wprowadzeniu stanu wojennego. Internowano większość ścisłego kierownictwa szczebla regionalnego i centralnego, niektórych kilkakrotnie. Mimo to wielu rolników po wyjściu na wolność ponownie podejmowało działalność opozycyjną.
W sierpniu 1982 r. podczas tajnego spotkania w parafii pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Krakowie-Bieżanowie, z inicjatywy Józefa Teligi powołano Ogólnopolski Komitet Oporu Rolników (OKOR), który był największą podziemną strukturą skupiającą członków zdelegalizowanej „Solidarności” rolniczej. Wydawano dwa ogólnopolskie tytuły prasowe: „Solidarność Rolników” i „Żywią i bronią” oraz kilka pism regionalnych, organizowano pielgrzymki na Jasną Górę, wyjazdy na Msze św. podczas pielgrzymek Jana Pawła II do Polski, nakłaniano do bojkotu wyborów dorad narodowych i do sejmu. W listopadzie 1986 r. OKOR powołał Tymczasową Krajową Radę Rolników „Solidarność” oraz Konwent Seniorów Niezależnego Ruchu Ludowego. 
Wiosną 1989 r., gdy toczyły się obrady okrągłego stołu, w dniach 18–19 marca 1989 r. w Warszawie odbył się zjazd NSZZ RI „S”. Związek został ponownie zarejestrowany 20 kwietnia, a w czerwcu wziął udział w wyborach do sejmu i senatu. 23 działaczy rolniczych uzyskało mandat poselski, a 13 zostało senatorami. 

specyfika zielonej rewolucji