Tłumaczenie raportu gen. S. Muchy z sierpnia 1980 r.
Notatka służbowa o sytuacji w Republice (UKRAINY), w związku z wydarzeniami w Polsce
2020-08-17
W związku z wydarzeniami w Polsce, zgodnie ze wskazaniem Komitetu Bezpieczeństwa Państwa (KGB) ZSRR, z dnia 15 sierpnia bieżącego roku, organy KGB Republiki (Ukrainy) podjęły środki dla zaktywizowania działalności operatywno-czekistowskiej, skierowanej na wzmożenie kontroli operatywnej sytuacji, we właściwym czasie ujawnienie i położenie kresu ewentualnym zamiarom elementów antyradzieckich, inspirowanie antyspołecznych i wrogich przejawów oraz ujawnienie sytuacji, które mogą doprowadzić do powstania negatywnych i innych niepożądanych ekscesów. W tym celu zostały poinstruowane sprawdzone pewne źródła operatywne, zaufane osoby, wykorzystywane są środki operatywno-techniczne. W celu udzielenia pomocy Urzędowi KGB (Ukrainy), do różnych dziedzin skierowano doświadczonych pracowników Komitetu.
Pracownicy kierujący i operatywni podtrzymują bardziej ścisłe kontakty z partyjnymi organizacjami i administracją przedsiębiorstw i instytucji, z ich udziałem badają powstającą tam sytuację. Przy tym szczególną uwagę zwrócono na te produkcyjne kolektywy, gdzie w ciągu ostatnich czterech lat miały miejsce grupowe odmowy pracy (uwzględniono w Republice (Ukrainy) 17 takich przedsiębiorstw i organizacji). Na podstawie badania przez oficjalne i operacyjne możliwości ustalono, że w tych i w innych przedsiębiorstwach oraz na rynkach i sklepach oraz w innych miejscach masowej koncentracji ludności sytuacja jest normalna. Przesłanek do powstania negatywnych zjawisk nie ujawniono.
Uzyskana w sposób operatywny informacja świadczy o tym, że ludzie pracy prawidłowo oceniają powstałą w PRL sytuację. Wielu z nich wypowiada swoje oburzenie z powodu wypadów elementów antysocjalistycznych i podburzającej działalności Zachodu.
Polskie wydarzenia według opinii obywateli Republiki (Ukrainy), są inspirowane z zewnątrz przez elementy antysocjalistyczne i przez reakcyjną część katolików w PRL oraz stanowią skutek żywotności nastrojów nacjonalistycznych i własności prywatnej wśród znacznej części polskiej ludności, dopuszczonych przez kierownictwo kraju błędów w działalności gospodarczej i rozkwitu w ekonomice sektora prywatnego.
W środowisku twórczej inteligencji wypowiadane są opnie o tym, że w wyniku słabej ideologicznej pracy w PRL w istocie odkryto kanały dla przenikania kultury burżuazyjnej. Zakupuje się w masowej ilości książki w USA i Anglii, szerokie rozpowszechnienie uzyskała amerykańska produkcja filmowa, propagująca tak zwany „zachodni sposób życia". To wszystko w połączeniu z istnieniem dużej ilości rodzinnych kontaktów w krajach kapitalistycznych negatywnie wpływa na sytuację.
Równocześnie, rozumiejąc złożoność sytuacji ekonomicznej i politycznej w PRL, obywatele radzieccy wypowiadają się w sprawie konieczności udzielenia pomocy Polakom. W szczególności, podpułkownik w stanie spoczynku ŁYKOW A.S., urodzony w 1924 roku, członek KPZR, oceniając wydarzenia w Polsce, powiedział:
„Strajki gorliwie są podgrzewane przez imperialistów USA i RFN. Oni są gotowi dawać Polakom dowolne pożyczki, aby tylko wyrwać ich z obozu socjalizmu. W tej sytuacji my powinniśmy udzielić efektywnej pomocy Polakom, na tym polega nasz internacjonalistyczny obowiązek".
W celu wykrycia faktów ewentualnej działalności inspiratorskiej ze strony rozpracowywanych i sprawdzanych przez organy KGB osób, podjęto dodatkowe sposoby wzmożenia operatywnej ich kontroli. Uzyskana informacja świadczy o tym, że większość zajmuje pozycję wyczekującą. Przy tym wypowiada się opinię, że polski rząd, przy pomocy Związku Radzieckiego i innych krajów socjalistycznych „stłumi strajki, wykorzystując dowolne środki, aż do wprowadzenia wojsk".
Równocześnie, niektórzy ukraińscy nacjonaliści, w tym obiekty sprawy „BLOK" («Блок») (ogółem wydzielono dla wzmocnionej kontroli 112 osób), aprobują działania elementów antysocjalistycznych w Polsce, żałując tego, że w warunkach braku, według ich opinii, „swobód demokratycznych", nie ma możliwości organizowania takich przejawów w Republice (Ukrainy). Obiekt sprawy „BLOK", dwukrotnie sądzony za nacjonalistyczną działalność, mieszkaniec miasta Kijowa Semeniuk K.W. w rozmowie z naszym Źródłem, oświadczył: „Prawidłowo postępuje polski naród, który występuje przeciwko komunistycznemu dyktatowi, nie tak jak Ukraińcy, tolerujący dowolne poniżenia władz".
W środowisku syjonistycznych i proizraelskich elementów (znajduje się pod kontrolą 36 ekstremistycznie nastawionych osób) rozpowszechnia się zmyślanie o tym, że wydarzenia w Polsce jakoby świadczą o „zjawiskach kryzysowych" w systemie socjalizmu, dlatego emigrację Żydów z ZSRR należy rozpatrywać jako prawidłowy wynik. O tym, między innymi, twierdziła w rozmowie ze Źródłem, administratorka Republikańskiego Domu Kina Guriewicz L.G., która powiedziała: „Kraje Obozu Socjalistycznego podlegają kryzysom ekonomicznym. Socjalizm w Polsce wdrożono drogą przemocy i naród nie chce z tym pogodzić się".
W środowisku przywódców i aktywistów formacji cerkiewno-sekcyjnych, szczególnie unitów i katolików (istnieje 99 parafii katolickich, obsługiwanych przez 46 księży; ponad tysiąc unitów różnych zakonów klasztornych, z których poddano operatywnej kontroli 58 osób), odnotowuje się zwiększone zainteresowanie wydarzeniami w PRL, które łączy się z otwartymi antysocjalistycznymi wystąpieniami zwierzchnika Watykanu JANA PAWŁA II.
Zaznacza się niezdrowe reakcje ze strony innych kategorii radzieckich antysympatyków i osób niedojrzałych politycznie. Poszczególne osoby spośród nich, wśród bliskiego otoczenia, wypowiadają poglądy o tym, że w przypadku pogorszenia zaopatrzenia w artykuły żywnościowe należy również urządzać strajki, biorąc przykład z Polski (robotnicy Laboratorium Kijowskiego Instytutu Naukowo-Badawczego (NII) „Reduktor" Dubowoj I.I. i Szczerbatenko W.I. - obaj bezpartyjni). Znany ze swoich wrogich nastrojów, tokarz Zjednoczenia Czarnomorskiego „Antarktyka" Sieryj L.M. oświadczył naszemu Źródłu: „Źle u nas nastawiona walka przeciwko istniejącemu ustrojowi. W innych krajach stosuje się terror i inne czynne działania. Jeśliby u nas tak było ! Należy nawiązywać łączność z polskimi dysydentami".
Od powracającej z Polski agentury i zaufanych osób (w miesiącach lipcu - sierpniu przebywało 39 i 176 osób) oraz w wyniku przesłuchania wyjeżdżających tam obywateli (przepytano 298 osób), uzyskano dane o rozpowszechnianych w Polsce ulotkach o treści antyradzieckiej, w których chwali się Piłsudskiego, Armię Krajową, która niby odegrała wiodącą rolę w Powstaniu Warszawskim. W miastach odsłonięto tablice pamiątkowe, gdzie przebywał zwierzchnik Watykanu Jan Paweł II, w sklepach sprzedaje się jego portrety. W okresie pobytu żytomierskiej grupy turystów w Krakowie, jeden z podchodzących młodych Polaków wznosił okrzyk: „Niech żyje nowa rewolucja !". Według informacji szeregu Źródeł, ze strony niektórych Polaków przejawia się nieprzyjazny stosunek do Związku Radzieckiego i jego obywateli, potępia się udzielanie pomocy wojskowej dla Afganistanu, w mieście Wrocławiu była próba zerwania telewizyjnej audycji w sprawie przyjazdu pociągu „PRZYJAŹŃ" («Дружба»). Wyraża się niezadowolenie, że braki artykułów żywnościowych są jakoby wynikiem wysyłania ich z Polski do Moskwy na „OLIMPIADĘ - 80".
Obecnie w PRL przebywa 46 specjalistów różnych branż przemysłu Republiki (Ukrainy). Zarządy KGB obwodów, wspólnie z partyjnymi i społecznymi organizacjami, zintensyfikowały prace w zakresie jakościowego kształtowania grup turystycznych wyjeżdżających do Polski radzieckich obywateli. Do ich składu będą włączeni doświadczeni operatywni pracownicy i agenci wywiadu. Tymczasowo ogranicza się wyjazd do PRL obywateli radzieckich w sprawach prywatnych.
W celu zbadania sytuacji wśród obywateli PRL (w Republice (Ukrainy) przebywa 1879 specjalistów, 369 turystów, 97 studentów i 3564 prywatnych przedsiębiorców), Zarządy KGB Obwodów Lwowskiego, Charkowskiego i Woroszyłowgradzkiego, na terenie których przebywają polscy specjaliści, utrzymują kontakty z pracownikami MSW PRL. Sytuacja wśród specjalistów i innych polskich obywateli jest normalna. Z ich strony jakichkolwiek działań o charakterze wrogim i prowokacyjnym nie stwierdzono.
W rozmowach z naszymi Źródłami, poszczególni obywatele PRL wyrażają niepokój z powodu wydarzeń w kraju oraz o swoją przyszłość. Strajki w transporcie i w przedsiębiorstwach przemysłowych, według ich opinii, jeszcze bardziej komplikują ekonomiczną sytuację Polski i mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji. Według opinii redaktora polskiego czasopisma „OŚWIECENIE" («ПРОСВЕЩЕНИЕ») Komykało, przyczyna złożonej sytuacji w PRL jest ukryta w rozkwicie nastrojów konsumpcyjnych, mieszczaństwie i „obywatelszczyźnie", w wyniku czego „społeczeństwo ulega rozkładowi".
Przebywający stale w Kijowie przedstawiciel Ministerstwa Budowy Maszyn PRL, Pawlak Zbigniew, równocześnie zastępca sekretarza Konsulatu Generalnego, w rozmowie z naszym Źródłem oświadczył: „Za powstałą sytuację jest winne polskie kierownictwo, ponieważ w kraju rozkwita sektor prywatny, wewnątrz PZPR toczy się walka. Wielu członków Partii jest niezadowolonych z wycofania ze składu Biura Politycznego Jaroszewicza i Olszewskiego, będących zwolennikami zbliżenia z ZSRR i z krajami RWPG. Jego zdaniem „bez poparcia ZSRR w tej sytuacji Polska nie może się obejść".
W rozmowie z naszym Źródłem, konsul Konsulatu Generalnego PRL w Kijowie, Kalinowski Henryk, oceniał trwającą w kraju sytuację „jako bardzo i bardzo poważną". Podstawowa przyczyna - „niewykonanie przez przywódcę Rządu i Partii przyrzeczeń złożonych w 1976 roku i nagłe pogorszenie się sytuacji ekonomicznej".
W toku kontroli korespondencji pocztowej mieszkańców Obwodów Kijowskiego, Lwowskiego, Wołyńskiego i Tarnopolskiego, w okresie od dnia 19 do dnia 22 sierpnia odnotowano przepływ 25 tysięcy wchodzących i wychodzących dokumentów i tylko w dwóch spośród nich autorzy z PRL wypowiadają oszczerstwa na Związek Radziecki, oskarżając go o powstałą sytuację.
Według danych Zachodniego Okręgu Granicznego, Pograniczne Wojska PRL, w tym z ZSRR, ochraniają granicę według wzmocnionego wariantu. Zachodnie pograniczne punkty podjęły przedsięwzięcia w zakresie zwiększenia wyrazistości i poziomu zorganizowania pracy punktów kontrolno-przepustowych na granicy radziecko-polskiej.
Organy KGB Republiki (Ukrainy), z uwzględnieniem operatywnej sytuacji, realizują dalsze przedsięwzięcia według właściwego ujawniania i zapobiegania negatywnym przejawom, podżegających działań, ze strony wrogich elementów, rozpowszechniania prowokacyjnych pogłosek i różnego rodzaju insynuacji, zapobiegania kontaktom osób z grona obywateli PRL, z wrogo nastawionymi i antyspołecznymi elementami w Republice (Ukrainy).
Referujemy w trybie informacji.
Zameldowano KGB ZSRR.
Zastępca Przewodniczącego
Komitetu Bezpieczeństwa Państwa
Ukraińskiej SRR (podpis)
S. Mucha